zm.org.pl

Mieszkańcy dużych miast sami dzielą pieniądze na inwestycje
Mariusz Jałoszewski 01.04.2013 , aktualizacja: 01.04.2013 19:26 A A A Drukuj

Chcą budowy ścieżek rowerowych, boisk, posprzątania parków i podwórek. Podzielić się władzą z obywatelami nie chce tylko Warszawa. Dziś o budżecie obywatelskim będzie głośno w Radomiu, a za kilka dni w Płocku. W tych miastach właśnie zaczynają się głosowania, w których mieszkańcy powiedzą prezydentom, jakich chcą inwestycji
To pomysł rodem z brazylijskiego Porto Alegre, gdzie wprowadzono go w 1989 r., potem budżety obywatelskie uchwaliło 100 kolejnych brazylijskich gmin. Pomysł przejęły zachodnie miasta, np. Londyn, Berlin i Paryż.

W Polsce pierwszy był Sopot. To była inicjatywa dr. Marcina Gerwina, politologa i społecznika z Sopockiej Inicjatywy Rozwojowej, który do pomysłu przekonał radnych. W tym roku miasto realizuje już drugi taki budżet. Za pierwszym razem chcieli publicznych pojemników do segregacji śmieci, remontu schroniska dla zwierząt i remontu lokalnej ulicy.

Działa to tak. Władze wydzielają niedużą pulę (maksymalnie dwa proc.) z miejskiego budżetu do rozdysponowania przez mieszkańców. Ci zgłaszają swoje pomysły. Odpadają te za drogie lub niezgodne z prawem. Głosują wszyscy mieszkańcy - przez internet, listownie lub wrzuca się głosy do urn. Zwyciężają projekty z największą liczbą głosów. By wyrównać szanse mniejszych i większych pomysłów, projekty dzieli się na listę ogólnomiejską i dzielnicowe.

Ale nie wszędzie prezydenci chętnie dzielą się władzą.

Wieloletni prezydent Wrocławia Rafał Dutkiewicz, miasta dotąd uważanego za lidera rozwoju w Polsce, ustąpił dopiero teraz. Ale dał mieszkańcom tylko dwa miliony złotych do podziału. Tymczasem w Łodzi miasto zadeklarowało aż 20 mln (ale dopiero na 2014 r., projekty będzie można zgłaszać już wiosną). - Jeśli ktoś uważa, że lepiej jest w Łodzi, to niech się tam przeprowadzi - odpowiedział krytykom nonszalancko Dutkiewicz. Rzecznik ratusza próbował obrócić to w żart. - Te dwa miliony jest na próbę. Za rok może być kilkanaście - mówi "Metru" Paweł Czuma.

Ustąpił też Kraków, który rok temu na hasło budżet obywatelski odpowiadał: "są ciężkie czasy". Dziś chce żeby mieszkańcy dzielili pieniądze z budżetów trzech dzielnic. Ale do podziału jest po kilkadziesiąt tysięcy złotych. - To pilotaż. Zobaczymy, czy ludzie będą chętnie brali udział w głosowaniu - mówi Monika Chylaszek, rzecznik prezydenta.

Podobne budżety ustalił Gdańsk. - Przyglądamy się. To są trudne sprawy. Za dużo konsultacji, to też niedobrze. Inwestycje mogą ciągnąć się dwa razy dłużej. A miastem trzeba sprawnie zarządzać - mówi Antoni Pawlak z gdańskiego ratusza.

Zaś w Rzeszowie dzielenie się władzą z obywatelami wygląda następująco. - Prezydent Tadeusz Ferenc [SLD - red.] przed uchwaleniem budżetu woli sam się spotkać z mieszkańcami. Zbiera od nich uwagi i wpisuje do budżetu - mówi Maciej Chłodnicki z ratusza.

Opiera się też stolica. Budżet obywatelski eksperymentalnie wprowadzono tylko w jednym domu kultury w Śródmieściu. - W tym roku mamy już uchwalony budżet. Przyglądamy się innym miastom. Nie wykluczamy, że za rok będzie inaczej - mówi rzecznik ratusza Bartosz Milczarczyk. To i tak postęp. Rok temu na podobne pytanie odpowiadał: - My mamy wielkie inwestycje, obwodnice, metro. I ludzie tego właśnie chcą.

Współtwórca reformy samorządowej w Polsce, prof. Jerzy Regulski: - Budżet obywatelski to bardzo dobry pomysł. To tylko mała część budżetu gminy, za to mieszkańcy mają wpływ na wydawanie swoich podatków. I wybierają rzeczy drobne, ale dla nich ważne, bo utrudniają im życie. Tych spraw w ratuszu nie widać, bo władza widzi tylko największe inwestycje.

Co zrobiłbyś za obywatelski budżet. Czekamy zwłaszcza na propozycje warszawiaków, bo może miasto wtedy zobaczy jak wielkie są potrzeby. piszcie: metro@agora.pl

Budżetowy (fal)start
Z dwustu zgłoszeń urzędnicy zakwalifikowali 28 głównie dotyczących ulic

Joanna Posadzy, Poniedziałek, 15 Kwietnia 2013; aktualizowano: 15.04.2013 13:04

Rozpoczęło się głosowanie nad inwestycjami, które zostaną zrealizowane w ramach budżetu obywatelskiego.

Problem tylko w tym, że to, co proponują władze Torunia, z ideą budżetu partycypacyjnego nie ma absolutnie nic wspólnego. Dlaczego? Zacznijmy od początku.

Budżet obywatelski to pewna pula pieniędzy przeznaczona na realizację inwestycji, które zgłosili sami mieszkańcy. Projektów, które z ich perspektywy są dla miasta ważne i potrzebne. To szansa na zrealizowanie inicjatyw, które niekiedy przepadłyby z kretesem - gdyby o ich powodzeniu mieli decydować sami urzędnicy. I najważniejsze - elementarną cechą budżetu obywatelskiego jest to, że jest on tworzony przez obywateli poprzez proces konsultacji społecznych, debat czy prac nad jego regulaminem.
Reklama
Tylko w ten sposób można otrzymać wytyczne, które od a do zet będą opracowane i zaakceptowane przez mieszkańców. W Toruniu tak się jednak nie stało. Z ponad 200 zgłoszeń (notabene nie wiadomo, kto jest ich autorem - usłyszeć mogliśmy jedynie, iż „lista sporządzona została na podstawie wniosków składanych do budżetu oraz zgłaszanych w czasie spotkań prezydenta Torunia z mieszkańcami) wytypowano 28 zadań.

Nie wiem, na jakiej podstawie. Nie mam pojęcia, dlaczego wybrano akurat te, a nie inne. W czym były lepsze? Nie wiem, ponieważ nie znam kryteriów. Nikt z mieszkańców ich nie zna, to wiedzą jedynie urzędnicy powołanego w tym celu specjalnego zespołu. Efektem tej współpracy jest „lista”. A na niej prawie 70 procent stanowią zadania drogowe, takie jak: budowa ulicy, budowa odcinka ulicy, budowa chodnika przy ulicy lub, uwaga, budowa sygnalizacji świetlnej. Jeżeli miałabym typować, kto jest autorem tych zadań, w ciemno obstawiłabym MZD. Co jeszcze znalazło się na liście?

Obsadzenie różami ronda Focha, budowa placu zabaw czy ścieżki rekreacyjnej. Oczywiście, wszystkie te inicjatywy są z pewnością ważne i potrzebne. Czy jednak prezydent naprawdę uważa, że szczytem marzeń mieszkańców Torunia jest budowa ulicy Przylaszczkowej? Że największym obywatelskim wyczynem będzie nowy chodnik przy ulicy Ugory?

Szkoda, bo idea budżetu w niektórych miastach sprawdziła się całkiem nieźle. Wystarczy zobaczyć, jak działa np. w Poznaniu. Tam, mieszkańcy zarażeni pomysłem, prześcigają się w tworzeniu biznesplanów i kosztorysów, bo tylko dobry projekt ma szanse na realizację. Patrząc na zeszłoroczne ankiety, jest w czym wybierać! Projekt weekendowego zamykania ulic dla ruchu, stworzenia wysokiej jakości szaletów w centralnych punktach miasta czy monitorowanie stanu przestrzeni publicznej na platformie internetowej to propozycje, które budzą zainteresowanie. I przede wszystkim nie ma się wrażenia, że urzędnicy wrzucili na listę zadania, które i tak miały być zrealizowane.

W Toruniu z kolei wydaje się, że władze doszły do wniosku, że wiedzą najlepiej co dla miasta jest korzystne. Prezydent Michał Zaleski traktuje mieszkańców jak dzieci - wydziela po jednym cukierku, bo przecież zjedzenie całej paczki mogłoby objawić się bólem brzucha. Dlatego też w Toruniu budżet obywatelski jest budżetem ograniczonego zaufania. Nie wiadomo, kto jest autorem pomysłów, ale musimy wierzyć, że są one najlepsze z możliwych. Możemy też na nie głosować i czerpać satysfakcję, bo przecież - budżet jest realizowany? Jest, więc o co ci obywatelu chodzi?

Takie działania skłaniają do gorzkiej refleksji. Według prezydenta, im mniej demokracji w Toruniu, tym dla miasta lepiej. Jeszcze by się od tej wolności i pieniędzy poprzewracało mieszkańcom w głowach.