Ja się zastanawiam kiedy bedzie tak jak w Skandynawii, za zwrot butelki od coli dostajesz 2 korony a to już jest złotówka...

Rząd chce wprowadzić kaucję za puszki i butelki, w tym plastikowe. Branża recyklingowa naciska, aby od 1 stycznia szklane butelki można było oddawać w każdym sklepie bez okazywania paragonu. W czwartek ma zdecydować o tym Senat.

Rząd zdyscyplinuje Polaków do wielokrotnego używania szklanych i plastikowych butelek oraz do oddawania aluminiowych puszek. Ma w tym pomóc wprowadzenie obowiązkowych kaucji. Plany zwiększenia poziomu recyklingu potwierdza Aleksander Brzózka, rzecznik Ministerstwa Środowiska. – Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska zleciła analizę wprowadzenia systemu kaucyjnego dla opakowań. Wyłoniona w przetargu firma doradcza Deloitte do 29 listopada za 236 tys. zł sprawdzi, czy w Polsce jest to możliwe, pod kątem finansowym, organizacyjnym i prawnym. Przedstawi też, jak funkcjonuje taki system w wybranych krajach Unii Europejskiej – informuje Brzózka.

Dziś sklepy, choć nie wszystkie, pobierają kaucję za szklane butelki po piwie albo oranżadzie. Czasem 35 gr, czasem nawet 50 gr. A sprzedawcy niechętnie patrzą na klientów odnoszących butelki. Często żądają paragonu, aby udowodnili, że właśnie u nich kupili napój. W efekcie znaczna część butelek (w tym wiele zwrotnych) ląduje w koszach. Za ich odbiór płacimy gminie w rachunkach za wywóz śmieci.

System w Polsce nieekologiczny i nieekonomiczny

– W porównaniu z innymi państwami Europy nasz system gospodarki odpadami opakowaniowymi jest nieefektywny ekonomicznie i ekologicznie. Pozwoliliśmy, aby opakowania zwrotne trafiały do śmieci. Wszyscy muszą płacić za ich odbiór, transport i sortowanie. Do recyklerów trafiają brudne puszki i butelki, więc płacą za nie dużo mniej. Jeśli to zmienimy, konsument będzie odpowiedzialny (albo zmotywowany), aby odnieść je czyste do punktu skupu, a wówczas uzyskamy bardziej wartościowy i łatwiejszy w recyklingu odpad – mówi Jerzy Ziaja z Ogólnopolskiej Izby Gospodarczej Recyklingu.

Jego zdaniem system kaucyjny dobrze funkcjonuje np. w Norwegii, gdzie klienci odzyskują kaucję po wrzuceniu opakowania do automatów, które stawiane są we wszystkich marketach. Odpowiada za to organizacja powołana przez przedsiębiorców produkujących opakowania.

– W praktyce system opłacają przedsiębiorcy i osoby, które nie oddadzą butelek i tym samym nie odzyskają kaucji – argumentuje Ziaja.

Wprowadzenie takiego systemu w Polsce byłoby rewolucją. Potrzeba na to czasu. Dlatego branża recyklingowa przekonuje senatorów, którzy właśnie zajmują się ustawą o opakowaniach, aby wrócić do przepisów sprzed kilku lat, gdy szklane butelki można było oddawać w każdym sklepie bez konieczności pokazywania paragonu (o ile sklep sprzedaje produkt, po którym opakowanie przynieśliśmy, np. danej marki piwa). Jeśli uda się przekonać senatorów, przepisy wejdą w życie już 1 stycznia 2019 r.

System kaucyjny najlepszy dla środowiska

Recyklerów popiera Piotr Barczak z Europejskiego Biura Ochrony Środowiska (EEB): – System depozytowo-kaucyjny coraz więcej krajów i regionów wprowadza jako obowiązkowy dla opakowań PET, szklanych czy aluminiowych. To najlepszy sposób walki z zanieczyszczeniem środowiska. Przynosi też korzyści finansowe gminom, mieszkańcom, a także przedsiębiorcom zajmującym się odpadami, którzy dzięki temu są w stanie sprzedać czysty recyklat za wyższą cenę. A wyższa jakość surowców wtórnych to też wydłużenie ich przydatności w obiegu. System kaucyjny to wygrana dla środowiska, kieszeni i społeczeństwa – zaznacza Barczak.

Poseł Stanisław Gawłowski, przewodniczący komisji ochrony środowiska i wiceminister środowiska w rządzie PO-PSL, przypomina, że nad wprowadzeniem systemu kaucyjnego zastanawiał się już rząd Tuska. – Według ekspertyz wprowadzenie kaucji tylko za szklane butelki i uruchomienie sieci automatów do ich odbioru kosztować będzie 8 mld zł. Nie obejmowało to jednak czyszczenia i mycia butelek – mówi.

Według projektu OIGR system kaucyjny w Polsce może sam się finansować. Izba szacuje, że wpływy z kaucji za butelki i puszki przez cztery lata od wprowadzenia mogą wynieść 1,5 mld zł, a ze sprzedaży jednorazowych butelek PET można uzyskać ok. 850 mln zł.

Systemy kaucyjne sprawdzają się na świecie od lat

Systemy kaucyjne obowiązują nawet na wyspach Kosrae, Kiribati i Palau w Mikronezji na Oceanie Spokojnym. Obejmują one opakowania aluminiowe, plastikowe i szklane, a kaucje wynoszą od 4 do 10 centów (amerykańskich), z których konsumentom zwracana jest tylko część, np. w Palau 5 centów z kaucji wynoszącej dwa razy więcej. W Stanach Zjednoczonych kaucjami objęte są opakowania w 10 stanach, m.in. Kalifornii, Nowym Jorku i na Hawajach. Pierwsze stany USA wprowadzały kaucje na początku lat 70., np. w Kalifornii opłata uzależniona jest od pojemności butelki lub puszki. Za te do 24 uncji (1 uncja to ok. 29,6 ml) płaci się 5 centów, powyżej tej objętości – 10 centów. Ale już w Iowa czy Massachusetts kaucja wynosi 5 centów za wszystkie opakowania. W Kanadzie butelki oddaje się nawet na dalekiej północy (Terytoria Północno-Zachodnie i Jukon). W całym kraju jest jedynie jedno terytorium – Nunavut – na którym nie pobiera się kaucji.

W Australii na wprowadzenie systemu kaucji zdecydowały się stan Australia Południowa (w 1977 r.) oraz Terytorium Północne (w 2012 r.). Operatorami systemu są producenci napojów. W Australii Południowej funkcjonuje dziś 126 punktów odbioru opakowań, w zdecydowanie słabiej zaludnionym Terytorium Północnym jeden punkt skupu przypada na 20 tys. osób. Podobnie jak na mikronezyjskich wyspach konsumenci odzyskują tylko część kaucji – 8 z 10 centów (australijskich).

System podobny do obowiązującego w Kalifornii od lat stosują kraje skandynawskie. Przy różnicowaniu wysokości kaucji Szwedzi oprócz objętości butelki biorą pod uwagę także materiał, z jakiego wykonany jest pojemnik. Tak samo do sprawy podchodzą Norwegowie. Jak wynika z raportów organizacji Reloop, która zajmuje się m.in. przepływem surowców wtórnych, za największe opakowania Duńczycy i Finowie dopłacają w sklepach nawet 0,4 euro.

W Izraelu kaucja wynosi 8 centów. Obłożone są nią opakowania powyżej 100 ml, ale nie większe niż 1,5 l – w praktyce większość puszek i butelek (w tym plastikowych).